Idealna biblioteka, czyli zło absolutne

"(...) pozwolę sobie teraz opisać dziewiętnastopunktowy wzorzec złej biblioteki. (...) Dobra biblioteka w znaczeniu złej biblioteki (a więc dobry przykład negatywnego wzorca, jaki staram się zbudować) musi być przede wszystkim ogromnym koszmarem, musi być totalną zmorą (...).

C. Sygnatury winny być niemożliwe do przepisania, w miarę możliwości rozbudowane, aby ten, kto wypełnia rewers, nie miał nigdy dość miejsca na wpisanie ostatnich symboli i uznał je za nieważne, a dzięki temu obsługujący mógł zwrócić rewers z żądaniem uzupełnienia.

D. Czas między zamówieniem a dostarczeniem książki winien być bardzo długi.

E. Nie należy dawać więcej, niż jedną książkę naraz.

F. (...) Biblioteka winna zniechęcać do jednoczesnego czytania kilku książek, gdyż od tego można dostać zeza.

H. Bibliotekarz winien uważać czytelnika za wroga, nieroba (w przeciwnym razie byłby przecież w pracy), za potencjalnego złodzieja. (...)

K. Należy zniechęcać do wypożyczania. (...)

M. Godziny otwarcia winny ściśle zgadzać się z godzinami pracy, przedyskutowanymi z góry z przedstawicielami związków zawodowych; całkowite zamknięcie biblioteki w sobotę i niedzielę, a także wieczorami i w godzinach posiłków. (...)

R. Jeśli tylko się uda - żadnych ubikacji.

S. (...) w sytuacji idealnej czytelnikowi nie powinno przysługiwać prawo wstępu do biblioteki; zakładając jednak, że wtargnął nadużywając w małostkowy i mało sympatyczny sposób swobód przyznanych mu na podstawie zasad roku 1789 (...), w żadnym razie nie może i nigdy nie będzie mógł mieć dostępu do półek z książkami - poza pośpiesznym przemknięciem przez bibliotekę podręczną."
Umberto Eco "O bibliotece", Ossolineum, Wrocław 1990

Dziś, po tak długim braku nowych notek, porozmawiamy, drodzy Internauci, o literaturze śmiertelnie poważnej i śmiertelnie nudnej, na dotatek zajmującej się tematami tak śmiertelnie nudnymi i znajdującymi się na peryferiach normalnego życia, jak biblioteka. Jak każdy wie, drogi Internauto, biblioteka to taki budynek, który nic nikomu nie daje, bo jego działalność polega na pożyczaniu książek.

Pożyczaniu książek. Każdemu, kto chce czytać.

Pożyczaniu książek. Phi, kto dziś czyta? Każda biblioteka jest stara i zakurzona, a jej działalność nie służy nikomu i niczemu, bo, jak wiemy, w dzisiejszych czasach nikt nie chce czytać. Literatura traktująca o bibliotekach jest więc siłą rzeczy jeszcze bardziej nudna i nikomu niepotrzebna.

I tu muszę wyznać coś szokującego, coś, co postawi mnie w szeregu dziwaków oderwanych od rzeczywistości. Ja czytam (choć pewnie niektórzy z Was już to wiedzą lub domyślili się po pobieżnej lekturze tego bloga). Czytam i nie dość, że to lubię, to czytam często dwie lub więcej książek naraz. I lubię chodzić do biblioteki.

Książkę, którą dziś cytuję, nie przeczytałbym raczej, ba, nawet bym o niej nie słyszał, gdyby nie była polecona jako lektura na zajęciach w mojej uczelni. Muszę przyznać, że trochę się bałem tej lektury. Bałem się, że będzie śmiertelnie nudna i poważna, pomimo niewielkiej objętości (raptem paręnaście stron). Ale nie była. Eco zdołał zainteresować mnie tematem, a nawet udało mu się przemycić dość dużą dawkę humoru, co można zobaczyć w powyższym cytacie.

Cytat ów miał być jednak nie tylko dowodem, że ci śmiertelnie nudni intelektualiści potrafią żartować na bardzo wysokim poziomie i podchodzić do śmiertelnie poważnych rzeczy z dystansem. Tekst miał być również pretekstem do wspomnienia o bibliotece w Nottingham, w którym to mieście miałem okazję mieszkać w czasie tegorocznych wakacji i którą to bibliotekę odkryłem w czasie moich wojaży. A oto co nieco o bibliotece w Nottingham.

Piękny budynek. Cztery piętra. Masa książek. Darmowy dostęp do internetu. Codziennie świeże gazety. Na piętrach stoliki do korzystania z książek na miejscu, na parterze fotele i kanapy. Niemal każdego dnia jakieś nowości. Otwarty dostęp do półek. Nie wiesz, czy czytać to, co odkryłeś, czy iść odkrywać nowe cuda.

O takiej bibliotece pisze Eco po przedstawieniu idealnej złej biblioteki. O wyprawie do niej pisze na przykład:

"Nie zawsze wychodzi się z tego żywym, wśród regałów (...) bardzo łatwo można na przykład popełnić morderstwo i ukryć trupa pod półkami z atlasami geograficznymi, a odnaleziony zostanie po upływie całych dziesięcioleci."
Umberto Eco "O bibliotece", Ossolineum, Wrocław 1990

Może biblioteka w Nottingham nie jest aż tak ogromna, ale jej rozmiar wystarczył, bym pomyślał, że mógłbym tam spędzić całe życie, gdyby ktoś nabrał ochoty dostarczać mi jedzenia i picia. Ja wcale nie jestem bibliofilem. Myśl, że aby przebrnąć w całości przez bibliotekę w Nottingham, nie starczyłoby mi życia, nie mówiąc już o pochłonięciu zawartości największych bibliotek świata, napawa mnie tylko przerażeniem i poczuciem straty nie do odrobienia.